De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) regelen de rechten van mensen die te maken hebben met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening.
Zorgmachtiging
Een zorgmachtiging is een machtiging van de rechter waarmee verplichte zorg op grond van de Wvggz toegepast kan worden. Een zorgmachtiging is mogelijk als een psychische stoornis leidt tot ernstig nadeel. Maar alleen als vrijwillige zorg niet mogelijk is, en verplichte zorg de enige manier is om het ernstig nadeel weg te nemen.
Patiënten kunnen verplichte zorg voorkomen door een “Eigen Plan van Aanpak” te maken. Patiënten kunnen zelf aangeven welke verplichte zorg zij het minst schadelijk vinden voor zichzelf. Dit kan met een zorgkaart of een zelfbindingsverklaring.
Crisismaatregel
De crisismaatregel in de Wvggz is een beslissing van de burgemeester waarmee verplichte zorg toegepast kan worden in een crisissituatie waarin snel ingegrepen moet worden vanwege onmiddellijk dreigend ernstig nadeel. Een crisismaatregel is maximaal drie dagen geldig en kan vervolgens met drie weken verlengd worden.
Inbewaringstelling en Rechterlijke Machtiging
De Wet zorg en dwang regelt de opname van mensen met dementie of een verstandelijke beperking in een zorginstelling als zij daar niet mee instemmen. Als de cliënt zich verzet tegen een gedwongen opname, beslist de rechter over de opname na een verzoek een Inbewaringstelling of een Rechterlijke Machtiging af te geven.
